Saturday, October 10, 2009

Masiramon sa Caramoanon

Mga kurukakanon - pang abre-gana, pan-dulce, pan-singa-singa asin iba pa. Mga kurukakanon na naging pamoso kan suanoy pang panahon an sakong pighamiham sa abot kan sakuyang alintataw.

Siguro 4-anyos na ako kan nagkaigwa nin pagdagamdam sa sadiring kapalibutan. Bako ini so seryosong pagkasabot sa buhay, kundi saro sanang pagmalangmang nin musmos (start of childhood memory). Pinirit ko mananggad ipirong an sakuyang mga mata asin giniromdom an pinakaamay kong nagimat-an sa banwaan kong Caramoan. Nagbalik sa isip ko an karmilitos, so mga birilogon na mga de-kolor asin mahamison na dulsing garong dyolen. An bungang am-he, na inasinan asin inasukaran, dangan ginu-go sa tinaklob na platong losa, na may bilit na pinturang pula o bien asul. An tanggo asin galletta, na perming ipigpanaong tandan pagkatapos kan prusisyon sa aurora. Namalisyahan ko na naka-angkla palan an amay na memorya kan inosenteng musmos sa kadakling bagay na kunsomong karukakanon.

Sa puntong ini, ginamit ko an tabang kan memoryang nakatala sa puro kan sakuyang pang namit na dila. Kadakul an listahan kan mga kurukakanon na tubong Caramoanon, hingohahon ko na halungkaton an mga nagkapera, sa abot kan tadong na sakong makakaya.

An puto kan Caramoan naiiba. Kontra sa ideya kan mga tagalog na igwa man sinda, siring sa saindang nanod-an na putong maputi-on, mahunod na mayomhokon, na linuto sa alisngaw an mapulot na harinang pinatukaw sa hormahan na bilogon na garong kuru-kopita. An puto ni Nam Pediang "Lada" sa puro kan Ili, an hitsura mga matalipning turo-tabla. Gisik an pakaluto sa agonan na nakaparelya. An produktong ini an naging simbolo ning "pambalik" (pasalubong) kan mga Caramoanon sa mga haraning tawo sa saindang boot na saindang padumanan sa balyo kan dagat, halimbawa Naga o Manila, an duwang bantog na destinasyon kan mga nagralayas na Caramoanon kan panahon. An pag order kaini - ginatos. An kadakling para-order nin pambalik, preparado na sa pagtao nin basyong lata tanganing magayon man an "packaging". Pigpakirhay ni Nam Pedia an mga puto nin patirindog, puwes, duduonan an bilog na takop kun sasaradohon, susugaton nin gatab an ngilit kan takop kun aabrehon. Naging kaugalian pa kaito an hiringambot na pag order. Kun kaso arin na maglargahon, saka pa sana mag orderon.. An order pigpaagi pa sa pagsugo sa maku-apo o kaya ipigtogon sana sa nag-aging kabisto, " orderi daw ako nin duwang gatos na puto ki Pediang "Lada"!, agihan ko sana sa aga!", iyo an sarabihon. Apeking maray sa panahon. Ta malang iyo mananggad an kan panahon, si Nam Pedia, nagpupuka magdamlag sa pag-galpong asin pagdangdang sa kalayo, tanganing pag-agi kan awtong evangeline na minamaneho ni Tang Salo bago mag alas-otsong kinaagahon, puede nang hapiton. Tabangan kaitong Nam Pedia, haloy nang namaaram sa kinab-an, alagad may maray na legasyang nawalat sa satuyang memorya, an saiyang opisyo sa Puto. Ugaring, hanggang sa saiyang mga huring aldaw, dai sya binisto bilang si Nam Pediang "Puto", kundi dara nya man giraray sa puntod an saiyang pamosong bansag na: Nam Pediang "Lada"!

An marka Sotes. Harina, pitong sugok, vanilla, lebadura, asukar, margarina. Hinaralo-halo, tinidor sana ngani an pambate kan panahon. Ipighorma sa ginurunting asin binilog na manila paper dangan ilun-og sa koron na may upas, ta paalisngawan nin init hastang bumuk-ad an arim-poro. An gulinda kan binuk-adan iyo an parteng mahamison ta may budbod nin tiprik na asukar. An produktong ini an espesyal na pamahawan na nakapuesto kina-pyestahe kan Mayo otso sa Caramoan. An pag-order sa marka sotes dai puede an hiridalian. Ipigpatanid ini nin haloy pa. Kun tagama sa pyesta, dapat Abril pa sana naka-order na, ta dai ka akuan kun Mayo nang gayo.

Kun may marka sotes sa lamesa, puedeser na may kataning pa ini na upside - down kek.. Sa suhesyon kan ngaran, an kek na ini pighorno na may gatong na kahoy o bien bunut nin nyog sa ibabaw saka sa irarom kan lata ning biskwit.

Kadakol an tatao maggibo nin marka sotes sa Caramoan. An katampad ming harong sa Ili, an pag-iribang pamilya na Gilay Ata, gurang na daragang - Nang Kinang asin Manay Doring na Delloro. Iyo man Si May Saling na Padua. Alagad an pinakabantog na may kapot sa korona ning paggibo ning marka sotes yaon sa Solnopan, si Nam Basyon na Corpuz kan daraga pa, na ngapit naagom nin Amaro.

An puto, an marka sotes, duwa pa sanang resepeng nagimat-an ko an sakuyang nadiskurso, kaya lamang, halawig nang oras an sakuyang uutangon sa mga parabasa. Takot ako tibaad ma-onga kamo.

Huring hirit na sana, mala ta nagiromdom ko pang isugpon an ibos na may ternong mainit na tsokolate, na dai nag-aso sa tasang sadit. Dai makarebok an na-ulnitan sa oras nin pamahaw sa pyestahan. Ma-risa mo na sana ta nagbasang nin luha an mata. An masiram na tsololateng iyan, lipotok asin may diit na gunaw. Gibo sa tableya na prenoseso gikan pa sa bunga nin kakaw na inani sa natad o ligad man. Binaak na bunga na ma-pisog sa laog na malimi, na may namit na maharumismis. Sinanlag asin ginalpong na pisog nin kakaw na binalad sa irarom kan aldaw, nakalatag sa nigo matapos itupga pag-paramulmule so pisog, pig-arasod-asodan na sopsopon, mag-gurang o aki man.

Masiramon baga.


Monday, September 28, 2009

Ulilang Alaala Kay Ondoy

Ulilang Alaala Kay Ondoy

Shared via AddThis